Kurpie

Historia Kultura Twórcy ludowi Zespoły regionalne

Instytucje kulturalne Portrety Imprezy regionalne Turystyka

Kurpie - ziemia i ludzie

Mianem Kurpiów określa się zarówno region kurpiowski, jak i zamieszkujących w nim ludzi. Region kurpiowski to tereny Puszczy Zielonej, położone pomiędzy rzeką Narwią a byłymi Prusami Wschodnimi. Wschodnią granicę Kurpiowszczyzny wyznacza rzeka Pisa, zachodnią natomiast-Orzyc. Puszcza Kurpiowska nie tworzy i nie tworzyła w historii wyodrębnionej jednostki terytorialnej. Obecnie znajduje się na terenie trzech województw: mazowieckiego, podlaskiego i, w niewielkim zakresie, warmińsko-mazurskiego.

Osadnictwo na terenie Puszczy zaczęło się dopiero w XVI w. Kurpie przez długi czas zajmowali się gospodarką leśną i zajęciami z tym związanymi. Byli znakomitymi bartnikami i myśliwymi. Już w XIX w. mieszkańcy Puszczy Zielonej byli określani przez sąsiadów jako Kurpie. Nazwa ta pochodziła od rodzaju noszonego przez nich obuwia, zwanego "kurpiami". Sami mieszkańcy Puszczy woleli nazywać siebie Puszczakami. Kurpie od samego początku osadnictwa posiadali specyficzne prawa. Mianowicie nie będąc ani szlachtą ani chłopami, rządzili się własnym prawem i podlegali jedynie królowi polskiemu.

Kurpie zawsze brali czynny udział w życiu politycznym kraju. Już w czasie "potopu szwedzkiego" samozwańcze oddziały zagrodziły drogę w głąb kraju wojskom Karola Gustawa. Następnie brali czynny udział zarówno w Powstaniu Listopadowym jak i Styczniowym, obu wojnach światowych i ruchu oporu w czasie II wojny. Bohaterstwo i patriotyzm Kurpiów znalazły odzwierciedlenie w poezji i literaturze. Pisał o nich Henryk Sienkiewicz, Maria Konopnicka, Henryk Syska i inni.

Peryferyjność położenia w stosunku do innych części kraju, zamieszkiwanie sąsiednich terenów przez obcych kulturowo mieszkańców: szlachtę i chłopów po polskiej stronie, a mazurskich protestantów po pruskiej, a także niedostępność terenów puszczańskich spowodowały wykształcenie przez Kurpiów bogatej i niepowtarzalnej kultury, wyrażającej się w mowie, śpiewie, tańcach, obyczajach, wyrobach ludowych, budownictwie.

Głównymi ośrodkami regionu są Kadzidło, Łyse, Zbójna, Myszyniec i Ostrołęka. Imprezy folklorystyczne takie jak Palma Kurpiowska, Miodobranie i Wesele Kadzidlańskie znane są szeroko w Polsce.

Region kurpiowski, o tak bogatej i żywej kulturze, położony na czystych obszarach na terenie tzw. Zielonych Płuc Polski - staje się pod względem kultury, turystyki i wypoczynku, jednym z najbardziej atrakcyjnych obszarów Polski i Europy.